Opole od lat buduje swój wizerunek jako miasto nowoczesne, odpowiedzialne i bliskie mieszkańcom. W centrum tej wizji stoi konsekwentna ochrona środowiska, w szczególności jakości powietrza, która w ostatnich latach stała się jednym z kluczowych priorytetów władz miasta. Opole nie tylko stworzyło gęstą i precyzyjną sieć monitoringu jakości powietrza, ale także jako jedno z pierwszych miast w Polsce połączyło technologię z szeroko zakrojonym, wielopokoleniowym programem edukacyjnym. To właśnie w tym projekcie, w którym uczestniczą dzieci, młodzież, seniorzy i całe społeczności lokalne, Opole pokazuje, jak skutecznie można łączyć innowacje z aktywizacją mieszkańców.
- Opole od lat podejmuje działania na rzecz poprawy jakości powietrza. Co wyróżnia Państwa podejście na tle innych miast w Polsce?
„Opole konsekwentnie udowadnia, że samorząd może wyznaczać standardy w ochronie środowiska. Od lat realizujemy program Czyste Powietrze – Oddech dla Opola, a jako pierwsze miasto w regionie przystąpiliśmy do europejskiej inicjatywy Green City Accord, stawiając sobie ambitne cele w zakresie jakości powietrza, gospodarki odpadami, bioróżnorodności i efektywności energetycznej. To połączenie odwagi, konsekwencji i partnerstwa, sprawia, że Opole stało się laboratorium dobrych praktyk, które mogą inspirować innych.” - Opole z powodzeniem łączy technologię i edukację. Jak narodził się pomysł rozszerzenia monitoringu jakości powietrza o program edukacyjny dla mieszkańców?
„Wiedzieliśmy, że sama technologia, choć kluczowa, nie wystarczy – potrzebne jest włączenie mieszkańców w proces zmian. Zainspirowały nas udane projekty w innych europejskich miastach takich jak Birmingham czy Londyn, które udowodniły, że edukacja oparta na realnych danych radykalnie zwiększa skuteczność działań. Postanowiliśmy pójść krok dalej, łącząc monitoring z szerokim, wielopokoleniowym programem edukacyjnym, aby w Opolu stał się on filarem miejskiej polityki proekologicznej.” - Dlaczego podnoszenie świadomości i edukacja ekologiczna, obok pomiaru jakości powietrza, jest dla miasta tak istotne?
„Bo tylko świadomy mieszkaniec może stać się ambasadorem zmian. Edukacja pozwala nam reagować precyzyjnie, dostosowując treści i formy do specyfiki danej dzielnicy, wieku odbiorców czy skali lokalnych problemów. To właśnie ta synergia danych z monitoringu i inteligentnie zaplanowanej edukacji sprawia, że nasze działania są realnie skuteczne.” - Warsztaty, broszury, spektakle – program jest bardzo różnorodny. Jak dobierali Państwo formy działań, by trafić do różnych grup wiekowych?
„Traktujemy edukację ekologiczną jak projekt strategiczny – treści, formaty i kanały dobieramy na podstawie analiz danych i diagnozy potrzeb. Inaczej komunikujemy się z dziećmi w przedszkolach, inaczej z seniorami czy młodzieżą szkolną. W maju zorganizowaliśmy pierwsze warsztaty dla seniorów, a tuż po wakacjach wystartują kolejne inicjatywy dla dzieci i młodzieży, w tym spektakl edukacyjny i zajęcia dostosowane do wieku uczestników, by od najmłodszych lat budować świadomość ekologiczną. Ważne jest przekonanie mieszkańców do prezentowanych treści, by ich działania były świadome” - Podczas warsztatów seniorzy korzystali m.in. z kamer termowizyjnych. Jak mieszkańcy reagują na takie interaktywne formy edukacji?
„Z entuzjazmem i ciekawością. Interaktywność działań przełamuje bariery i ułatwia zrozumienie złożonych zagadnień. Seniorzy chętnie uczestniczyli w pokazach, pytali o praktyczne sposoby ograniczenia strat ciepła czy wpływ smogu na zdrowie. To dowód, że dobrze zaprojektowana edukacja potrafi poruszyć i zmotywować do konkretnych zmian w codziennym życiu.” - Czy dzięki platformie monitoringu powietrza mogą Państwo kierować działania edukacyjne i informacyjne do konkretnych dzielnic?
„Tak, i to jest jeden z największych atutów współpracy z aktualnym dostawcą. Mieszkańcy mają w zasięgu ręki dane o stanie powietrza w aplikacji mobilnej i na mapie internetowej, co pozwala im podejmować świadome decyzje, a nam – prowadzić kampanie tam, gdzie są najbardziej potrzebne.” - Opole jest prekursorem tego typu, holistycznego programu w regionie. Czy widzi Pani możliwość, by ten model był wdrażany także w innych miastach?
„Nie tylko widzę taką możliwość, uważam, że to powinna być konieczność. Nasz model to sprawdzona kombinacja monitoringu, edukacji i partnerskiego podejścia do mieszkańców. Chcemy być przykładem, który inspiruje inne samorządy i pokazuje, że ambitne cele w ochronie powietrza są możliwe do osiągnięcia.” - Jakie cele stawia sobie miasto na kolejne lata w zakresie ochrony powietrza?
„Konsekwentnie inwestujemy w transport nisko- i zeroemisyjny, unowocześniając flotę autobusową i promując alternatywne formy mobilności oraz rozwija się sieć ścieżek rowerowych. Jesteśmy na etapie tworzenia nowoczesnego systemu przetwarzania odpadów, który zmniejszy emisje i zwiększy efektywność energetyczną miasta, ponadto kontynuowane są programy dotacyjne. Wszystko to składa się na jeden cel: aby Opole było miastem, które oddycha czystym powietrzem przez cały rok.” - Jak zachęcają Państwo opolan do zmiany codziennych nawyków?
„Stawiamy na stałą obecność w życiu mieszkańców. Edukacja tylko z zakresu ochrony powietrza to wiele działań, począwszy od: uczestnictwa w Europejskim Tygodniu Mobilności, przez rajdy rowerowe, festyny, konkursy, rozbudowę infrastruktury rowerowej i promocję transportu publicznego, po działania związane z możliwością uzyskania dotacji na zmianę sposobu ogrzewania. Pokazujemy, że ekologia nie jest wyrzeczeniem, a stylem życia, który daje komfort i korzyści zdrowotne. Największą satysfakcją jest widok mieszkańców, którzy te zmiany przyjmują jako swoje.” - Jak programy dotacyjne wpisują się w całość działań na rzecz poprawy jakości powietrza?
„To filar naszej strategii, dzięki nim wymieniliśmy już ponad 3000 źródeł ciepła na bardziej ekologiczne rozwiązania. Połączenie dopłat z edukacją daje efekt mnożnikowy: mieszkańcy nie tylko korzystają z dotacji, ale rozumieją, dlaczego to ważne. To inwestycja w czystsze powietrze i zdrowsze życie.” - Czy świadomość ekologiczna mieszkańców rośnie?
„Zdecydowanie tak. Liczba użytkowników platformy monitoringu powietrza, regularnie sprawdzających odczyty z czujników w ich dzielnicach stale rośnie. Rośnie również zaangażowanie w warsztaty i jest to dowód, że mieszkańcy chcą wiedzieć więcej i działać. Szczególnie cieszy nas wzrost aktywności osób starszych, które często stają się liderami zmian w swoich społecznościach.” - Jaki wpływ ma platforma danych o jakości powietrza na decyzje w Opolu?
„Pozwalają nam zlokalizować problemy, planować inwestycje i prowadzić precyzyjne, celowane kampanie edukacyjne. Dzięki nim nasze decyzje są oparte na faktach, a efekty mierzalne.” - Jakie były największe wyzwania programu i co udało się dzięki nim osiągnąć?
„Najtrudniejsze było dotarcie do wszystkich grup mieszkańców, zwłaszcza tych mniej aktywnych cyfrowo. Wypracowaliśmy jednak model komunikacji wielokanałowej, który pozwala nam łączyć działania online i offline. Dzięki temu zwiększyliśmy frekwencję i realny wpływ programu.” - Jedno zdanie do innych miast?
„Nie czekajcie na idealny moment – działajcie teraz, włączajcie mieszkańców i korzystajcie z technologii, bo to połączenie zmienia miasta na lepsze.”
