Tlenek Azotu – trujące składniki smogu cz. 1

Tlenki azotu to jedne z najbardziej niebezpiecznych składników smogu. Ich toksyczność jest wielokrotnie większa w porównaniu do tlenku węgla czy dwutlenku siarki. Szczególnie groźny dla zdrowia człowieka jest dwutlenek azotu (NO2), który najczęściej powstaje na skutek utleniania tlenku azotu (NO) w atmosferze. Pozostałe tlenki azotu nie stanowią niebezpieczeństwa lub nie występują w stanie wolnym.

Czym charakteryzuje się dwutlenek azotu (NO2)? 

NO2 to gaz, który cechuje się ostrym zapachem oraz specyficznym brunatnym zabarwieniem. To właśnie za jego sprawą smog przyjmuje nieestetyczne, brązowe zabarwienie. Gaz ten jest główną przyczyną powstawania smogu fotochemicznego w miastach o największym ruchu samochodowym. Tlenki azotu mają również związek z tworzeniem się efektu cieplarnianego oraz zjawiska kwaśnych deszczy zakwaszających gleby.

Dwutlenek azotu z łatwością wchodzi w reakcje chemiczne. Jego przedostawanie się do atmosfery wynika zarówno z czynników naturalnych, jak i powiązanych z działalnością człowieka. Do pierwszych z nich możemy zaliczyć między innymi wybuchy wulkanów, wyładowania elektrostatyczne czy też efekt działalności mikroorganizmów. Tlenki azotu powstające w sposób naturalny nie stanowią jednak istotnego zagrożenia dla człowieka, ponieważ zachodzi proces ich rozproszenia w powietrzu.

Działalność człowieka a powstawanie tlenków azotu 

Tlenki azotu wchodzące w skład smogu powstają zwłaszcza na skutek przedostawania się do atmosfery spalin samochodowych, a także toksyn emitowanych przez zakłady przemysłowe oraz związanych ze stosowaniem nawozów sztucznych. Dopuszczalny średnioroczny poziom stężenia NO2 w atmosferze wynosi 40 µg/m3, lecz niestety zwłaszcza w największych polskich miastach jest on wielokrotnie przekraczany. Sytuacja taka występuje m.in. w Krakowie, Warszawie czy Wrocławiu, gdzie ruch samochodowy jest najbardziej natężony. Największa emisja NO2 jest powodowana przez samochody z silnikiem Diesla. Na pocieszenie można zaznaczyć, że Polska na tle Europy nie wypada najgorzej mając na uwadze przekraczanie norm stężenia tlenków azotu w powietrzu. Problem ten jest najpoważniejszy w najbardziej rozwiniętych państwach, takich jak np. Włochy, Niemcy czy Belgia.

Wpływ tlenków azotu na zdrowie

Tlenki azotu – a zwłaszcza NO2 – oddziałują negatywnie na zdrowie człowieka. Podrażniają przede wszystkim układ oddechowy, stanowiąc poważne zagrożenie zwłaszcza dla osób chorujących na astmę oraz przewlekłą obturacyjną chorobę płuc – przyczyniając się do zaostrzenia dolegliwości. Wdychanie powietrza z zawartością dwutlenku węgla może skutkować powstaniem ataków duszności, podrażnieniem śluzówek, kłuciem w klatce piersiowej oraz spłyceniem oddechu. Poza tym ma wpływ na obniżenie odporności na infekcje, rozwój chorób układu krwionośnego, a także nowotworów – zwłaszcza piersi oraz płuc. Negatywny wpływ na zdrowie zachodzi również w sposób pośredni, ponieważ tlenki azotu przyczyniają się do zakwaszania gleby oraz powstawania w niej rakotwórczych związków, które przenikają do roślin.

O ile przed negatywnym wpływem takich składników smogu jak PM10 czy PM2,5 mogą w pewnym stopniu ochronić nas maski antysmogowe, w przypadku tlenku azotu nie istnieje w zasadzie jakiekolwiek skuteczne zabezpieczenie. Dlatego działania zwalczające smog nie mogą pomijać takich związków jak zwłaszcza NO2. Ograniczenie emisji tego gazu do atmosfery wymaga w pierwszej kolejności ograniczenia ruchu samochodowego. Konieczne jest promowanie zasad zrównoważonego transportu. Do redukcji tego problemu może przyczynić się między innymi kupowanie samochodów spełniających normy emisji nie mniejsze niż Euro V. Istotne jest również odpowiednie wyregulowanie silnika w pojeździe oraz regularny monitoring emisji tlenków azotu przez samochód w stacjach diagnostycznych. Warto także – tak często jak to tylko możliwe – decydować się na transport środkami komunikacji zbiorowej czy rowerem.

Źródła:
https://smoglab.pl/co-i-jak-nas-truje-tlenki-azotu-1/
https://www.eea.europa.eu/themes/air/interactive/no2
http://ibikekrakow.com/2013/01/24/powietrze-krakow-zle-pm10-i-dobre-no2/