Jak zanieczyszczone powietrze działa na układ oddechowy człowieka?

Nie ulega już najmniejszym wątpliwościom, że zanieczyszczenia powietrza wywierają negatywny wpływ na funkcjonowanie układu oddechowego. Smog w powietrzu ma związek m.in. z rozwojem raka płuc, objawami POChP oraz alergii, a także z infekcjami dolnych oraz górnych dróg oddechowych. W tym wpisie przeczytasz dokładnie jak zanieczyszczenia powietrza wpływają na układ oddechowy.

Jak zanieczyszczenie powietrza wpływa na układ oddechowy?

Układowi oddechowemu człowieka w największym stopniu zagraża pył zawieszony. Badania naukowe pokazują, że szkodliwa jest zarówno krótkotrwała, jak i długotrwała ekspozycja. W obu przypadkach wzrasta ryzyko zachorowalności, nasilenia objawów oraz umieralności. Cząstki pyłu zawieszonego docierają do różnych rejonów układu oddechowego, w zależności od tego, jaka jest wielkość cząsteczek pyłu. W przypadku większych cząstek, pył zatrzymuje się w obrębie górnych dróg oddechowych. Na przykład cząstki PM10 są w stanie dotrzeć nie głębiej niż w rejony oskrzeli. Drobne cząsteczki, np. PM2,5 wykazują natomiast zdolność do przenikania znacznie głębiej, np. do płuc. Największe zagrożenie dla układu oddechowego wiążą się z przedostaniem pyłów wytwarzanych podczas spalania węgla oraz używania samochodów z silnikiem Diesla. Wyjątkowo niebezpieczne są także takie substancje jak ozon, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki oraz tlenek węgla.

Zagrożenia na etapie życia płodowego

Zanieczyszczenia powietrza stanowią istotne zagrożenie już na etapie życia prenatalnego, co wykazało między innymi badanie przeprowadzone w Krakowie. Analizy w jego ramach były prowadzone przez kilkanaście lat przez badaczy pod kierownictwem profesora Wiesława Jędrychowskiego z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Grupa ta współpracowała z Uniwersytetem Columbia w Nowym Jorku. Badania dowiodły, że skażenia powietrza wpływają na spowolnienie rozwoju układu oddechowego dzieci. Ich płuca oraz oskrzela są słabiej ukształtowane, a zarazem dochodzi do obniżenia objętości wydechowej przeciętnie o około 100 ml. W polskich miastach o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu wpływ smogu jest porównywany do palenia przez ciężarną kobietą około 10 papierosów każdego dnia. Zanieczyszczenia powietrza posiadają zdolność przedostawania się do płodu poprzez barierę łożyskowo-naczyniową. W efekcie dochodzi do pogorszenia funkcjonowania układu oddechowego u dorastającego dziecka i zwiększonej częstotliwości zachorowań na infekcje dróg oddechowych. Wpływ zanieczyszczenia powietrza na układ oddechowy notowano już przy stężeniu wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA) powyżej wartości 25 ng/m3. W przypadku zaś PM 2,5, zanotowało zwiększoną podatność na zapalenie płuc i oskrzeli u dzieci przy ekspozycji na stężenie powyżej 20 μg/m3 w okresie prenatalnym. Dzieci te okazały się również być bardziej narażone na nawracające zapalenie płuc oraz nawracające zapalenie oskrzeli.

Zanieczyszczenia powietrza a POChP i astma

Istnieje wiele badań ukazujących, że przebywanie w środowisku silnie zanieczyszczonym nasila objawy astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, zwiększając prawdopodobieństwo hospitalizacji oraz umieralności. Istnieją również badania wykazujące korelację pomiędzy zanieczyszczeniami powietrza a rozwojem tych chorób – nie zanotowano jednak w tym przypadku istotności statystycznej, dlatego nie można mówić o związku przyczynowo – skutkowym. Największe zagrożenie dla chorych stanowi pył zawieszony, ozon oraz dwutlenek azotu. Ryzyko umieralności w związku z ekspozycją na zanieczyszczenia powietrza wzrasta szczególnie u tych pacjentów z POChP, którzy ukończyli 65 rok życia.

Infekcje dróg oddechowych

Przebywanie w miejscach o silnie zanieczyszczonym powietrzu zwiększa również częstotliwość infekcji dolnych i górnych dróg oddechowych, szczególnie zapalenia płuc oraz oskrzeli. Najbardziej narażone są dzieci, ponieważ ich układ oddechowy nie został jeszcze w pełni ukształtowany. Nawet w przypadku stosunkowo niskich stężeń zanieczyszczeń, najmłodsi częściej zapadają na przeziębienia, zmagają się z chronicznym kaszlem i zapaleniem oskrzeli. Seniorzy są natomiast narażeni na zwiększoną umieralność, głównie na skutek zapalenia płuc. Dlatego właśnie warto stosować sposoby na zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza.

Rak płuca

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zanieczyszczenia powietrza są odpowiedzialne za około 15% wszystkich zgonów z powodu raka płuca. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem już w 2013 roku zaliczyła pył zawieszony do substancji o właściwościach kancerogennych. Udowodnione oddziaływanie rakotwórcze wykazuje również benzo(a)piren oraz pozostałe substancje z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Największe ryzyko wiąże się z zachorowaniem na raka gruczołowego płuca. Badacze oszacowali, że przeciętnie w ciągu roku dostarczamy do organizmu równowartość benzo(a)pirenu odpowiadającą nawet do 3 tysięcy wypalonych papierosów.

Źródła:

• https://rodzinazdrowia.pl/jakie-choroby-wywoluje-zanieczyszczone-powietrze-jak-smog-wplywa-na-nasze-srodowisko
• http://www.byczdrowym.info/zdrowy-oddech/wplyw-zanieczyszczen-powietrza-na-uklad-oddechowy
• https://powietrze.malopolska.pl/baza/wplyw-zanieczyszczen-powietrza-na-zdrowie/
• Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, Krakowski alarm smogowy, W: https://krakowskialarmsmogowy.pl/aktualnosci/download/page/4/id/824 J. Jędrak, Polski Alarm smogowy,
• Wpływ zanieczyszczeń powietrza w okresie prenatalnym na zdrowie i dalszy rozwój dzieci. W: https://polskialarmsmogowy.pl/files/artykuly/270.pdf